¿­·¢k8Æì½¢Ìü

Gdy przełożony prosi Cię o rozmowę, od razu myślisz o tym, że firma planuje się z Tobą rozstać. Gdy słyszysz krytykę od współpracownika, automatycznie przyjmujesz, że Twoja praca jest całkowicie niewystarczająca lub że nie jesteś odpowiednią osobą na to stanowisko. Gdy dostajesz nowe zadanie, z góry uznajesz, że sobie z nim nie poradzisz (bo np. nigdy czegoś takiego wcześniej nie robiłeś).

To tylko przykłady typowego myślenia katastroficznego, czyli skłonności do interpretowania wydarzeń w sposób negatywny lub w sposób potwierdzający nasze najgorsze obawy. Jego pojawienie się może prowadzić do podjęcia przez nas niewłaściwych decyzji zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym. Można się jednak przed tym uchronić, sięgając po narzędzie, jakim jest drabina wnioskowania. Poniżej wyjaśniamy, na czym dokładnie polega i dlaczego może się okazać pomocna.

Na czym polega drabina wnioskowania?

Pojęcie drabina wnioskowania zostało opracowane przez amerykańskiego biznesmena Chrisa Argyrisa, który jednocześnie był profesorem Harvard Business School oraz Yale School of Management (w obszarze psychologii oraz ekonomii). Zaprezentował ją wraz z Peterem Senge w swojej pracy pt. The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization, w ramach której badacze zastanawiali się, dlaczego podejmujemy niewłaściwe decyzje w miejscu pracy.

Stwierdzili, że jako istoty ludzkie mamy nieuświadomioną tendencję do tego, by nadawać przydarzającym się nam sytuacjom negatywny kontekst, co jest naturalnym mechanizmem działania mózgu, zapewniającym wypełnienie luk poznawczych. Skorzystanie z opracowanej przez nich drabiny wnioskowania stanowi z kolei sposób na to, by świadomie rozszerzyć swoje spojrzenie na rzeczywistość.

Jak wyglÄ…da drabina wnioskowania?

Opracowana przez Argyrisa oraz Senge drabina wnioskowania składa się z 6 kroków, w ramach których każdy jest tak samo istotny. Należy pamiętać jednak, że w ramach każdego z nich znaczenie mogą mieć nasze przekonania, które sprawiają, że patrzymy na rzeczywistość przez swego rodzaju filtr, prowadząc do błędnych decyzji. Przejście przez cały przedstawiony poniżej proces zgodnie ze wskazaniami stanowi sposób na to, by uniknąć takiego spojrzenia.

1. Fakt – obserwujemy coÅ›, co dzieje siÄ™ w Å›wiecie. PowinniÅ›my dbać o to, żeby nasza obserwacja byÅ‚a jak najbardziej obiektywna i wolna od uprzedzeÅ„ (zarówno Å›wiadomych, jak i nieÅ›wiadomych).
2. Interpretacja – nadajemy znaczenie temu, co obserwujemy. Nasze interpretacje mogÄ… być ksztaÅ‚towane m.in. przez nasze »å´ÇÅ›·É¾±²¹»å³¦³ú±ð²Ô¾±²¹, przekonania i oczekiwania.
3. ´Ü²¹Å‚´Çż±ð²Ô¾±²¹ – opierajÄ…c siÄ™ na naszej interpretacji, przyjmujemy pewne zaÅ‚ożenia na temat tego, co siÄ™ dzieje, które mogÄ… być zarówno jawne, jak i niejawne.
4. Konkluzje – na podstawie naszych zaÅ‚ożeÅ„ wyciÄ…gamy konkluzje o tym, co siÄ™ dzieje (pozytywne/negatywne, trafne/bÅ‚Ä™dne itd.)
5. Przekonania – nasze refleksje ksztaÅ‚tujÄ… nasze przekonania o Å›wiecie.
6. ¶Ù³ú¾±²¹Å‚²¹²Ô¾±²¹ – nasze przekonania wpÅ‚ywajÄ… na nasze dziaÅ‚ania, odznaczajÄ…c siÄ™ w zależnoÅ›ci od sytuacji pozytywnym lub negatywnym wpÅ‚ywem zarówno na nas samych, jak i na innych.

Korzyści stosowania drabiny wnioskowania

Powyżej opisane kroki w doskonały sposób pokazują, jak tworzymy osądy, które często mogą nie mieć nic wspólnego z rzeczywistością. Tym samym posiadanie świadomości w tym zakresie może stać się dla nas przydatnym narzędziem do poprawy naszego myślenia krytycznego (pomagając zrozumieć, w jaki sposób wyciągamy konkluzje i jak te przemyślenia prowadzą do podejmowania przez nas określonych działań).

Jest to niezbÄ™dne do tego, by podejmować bardziej jawne dla nas samych – a przez to również pewniejsze i wÅ‚aÅ›ciwsze – decyzje. JednoczeÅ›nie pomaga nam rozważyć wszystkie możliwe interpretacje i zaÅ‚ożenia, dziÄ™ki czemu możemy dostrzec nowe możliwoÅ›ci i rozwiÄ…zania. Stanowi także narzÄ™dzie, które pozwala zidentyfikować i zweryfikować nasze przekonania, unikajÄ…c wpÅ‚ywu nieÅ›wiadomych uprzedzeÅ„.

Drabina wnioskowania – podsumowanie

Regularne stosowania drabiny wnioskowania Argyrisa może prowadzić do poprawy umiejętności logicznego i krytycznego myślenia, co nie pozostanie bez wpływu na procesy zachodzące zarówno w życiu codziennym (zwłaszcza w relacjach z innymi ludźmi), jak i zawodowym. Podejmowanie decyzji, rozwiązywanie problemów, prowadzenie negocjacji – to tylko przykłady sytuacji, w których ta zdolność może okazać się przydatna.

Jej rozwijanie wymaga jednak podjęcia wysiłku, by popatrzeć na sytuację z boku, postarać się zachować obiektywizm, zadać sobie pytania o to, czym się kierujemy (emocje czy rozsądek?) i na czym się opieramy (fakty czy domysły?). Wydłużanie przeprowadzanych procesów myślowych w ten sposób to jedyna droga, by uniknąć wyciągania pochopnych wniosków, prowadzących do niewłaściwych w danej sytuacji działań.

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: .